QUÊ HƯƠNG THỊ TRẤN VĂN CHƯƠNG

Quê hương là gì hả mẹ

Mà cô giáo dạy hãy yêu?

Quê hương là gì hả mẹ

Ai đi xa cũng nhớ nhiều?

           Quê hương thị trấn Văn chương (thị trấn Cẩm Giang) của chúng tôi là một thị trấn nhỏ, xinh đẹp, được bao bọc bởi một nhánh của sông Thái Bình nên từ đời Trần đã có tên gọi là Cẩm Giang nghĩa là dòng sông Gấm.

           Thị trấn quê hương chúng tôi đẹp từ cái tên gọi. Từ đời nhà Trần, thị trấn có tên gọi là Cẩm Giang nghĩa là dòng sông Gấm. Sau này do phạm húy chúa Trịnh Giang nên gọi chệch đi là Cẩm Giàng. Đến năm 2020 thực hiện đường lối của Đảng, thị trấn Cẩm Giàng sáp nhập với xã Kim Giang với tên gọi Cẩm Giang. Như thế, thị trấn quê hương chúng tôi lại trở về với danh xưng đẹp, duyên dáng, mềm mại như thủa ban đầu - Cẩm Giang. Cái tên để thương để nhớ cho nhiều người từng đến nơi này.

Chúng tôi vô cùng tự hào về lịch sử và truyền thống quê hương.

         Xa xưa, mảnh đất này gắn liền với lịch sử thôn Kim Quan (trước đây là xã Kim Giang, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương). Trong các cuộc thi, qua các triều đại đã có 54 vị đỗ đại khoa. Năm 1965 tại đây đã xây dựng văn chỉ huyện để ghi công người Cẩm Giàng xưa. Và đến đời vua Minh Mạng, năm 1838, huyện lỵ Cẩm Giàng được chuyển về đất Kim Quan, nay là thị Trấn Cẩm Giang.

         Người dân nơi đây ban đầu là những nông dân Kim Quan thuần hậu, chất phác, sau tiếp là từ các miền quê xa kéo về mưu sinh, lập nghiệp, trong đó có một bộ phận người hoa. Chính sự đa dạng đó cũng là cơ sở tạo nên những đa sắc màu về văn hóa ẩm thực của miền quê chúng tôi. Lợi thế cận thị, cận giang cùng với các ngành nghề buôn bán phong phú, với vai trò trung tâm buôn bán, giao thông đầu mối, nhất là con người tài hoa, năng động, giỏi giang đã tạo nên thế mạnh một thời cho nơi đây. Chẳng thế mà ông bà chúng tôi vẫn truyền cho con cháu niềm tự hào về quê hương mình - một trong những phố huyện sầm uất nhất tỉnh thời bấy giờ.

         Chúng tôi còn rất đỗi tự hào vì nơi đây có truyền thống hiếu học, truyền thống văn chương. Từ chính mảnh đất gấm hoa này đã sản sinh ra những nhà văn nổi tiếng như Thạch Lam và hai người anh dòng họ Nguyễn Tường cùng các nhà văn thế hệ sau và nhiều người con thành danh, thành đạt khác.

         Và từ những trang báo, trang văn và lời giảng của thầy cô, chúng tôi vô cùng ấn tượng khi biết chính thị trấn quê hương mình là một vùng đất văn hóa, một quê hương văn chương. Nơi đây đã gắn với sự ra đời của nhóm Tự lực văn đoàn 1932-1942, góp phần quan trọng vào bước phát triển của văn học dân tộc Việt Nam ta.

         Vậy nên mới có những câu thơ thật hay

Đoàn tàu chở khách đi xa

Gió đầu mùa thổi từ ga Cẩm Giàng

         Thị trấn quê hương chúng tôi còn ghi dấu lòng người bởi nơi này chính là ngọn cờ đấu tranh chống áp bức, bóc lột. Đó là dấu mốc cuối năm 1944, chi bộ Đảng đầu tiên của huyện được thành lập và hoạt động tại đây. Đó là dấu mốc ngày 17 tháng 8 năm 1945 Huyện lỵ Cẩm Giàng trở thành nơi khởi nghĩa thành công đầu tiên của tỉnh Hải Dương.

         Người dân thị trấn luôn đồng lòng với Đảng và các cấp lãnh đạo trong công cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của cả dân tộc.

         Đã có những năm tháng thị trấn tiêu thổ kháng chiến, vườn không nhà trống.

         Đã có những thời điểm người dân nô nức tản cư theo lệnh của Bác Hồ để phục vụ kháng chiến.

         Đã có lúc thị trấn trở thành nơi hoang tàn, đổ nát….và người dân lại xây dựng quê hương từ những vụn vỡ của chiến tranh.

         Đã có những giọt nước mắt của ly biệt và những hi sinh lặng thầm của bao người con quê hương chúng tôi.

         Đến nay, quê hương em đã thay da đổi thịt, đi lên từng ngày.

         Nếu bạn có dịp đặt chân đến nơi đây, chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn rất nhiều những điều không thể tìm thấy ở bất cứ một miền quê nào khác.

         Đó là Cầu Giằng vắt ngang dòng sông Cẩm Giàng. Cây cầu được xây dựng năm 1901 gắn liền với sự hình thành của tuyến đường sắt Hà Nội- Hải Phòng mà mà thực dân Pháp xây dựng. Trải qua hơn một trăm năm, chứng kiến bao mưa nắng, đổi thay và những năm tháng của chiến tranh, cây cầu do thực dân Pháp dựng lên đã bị phá hỏng. Trên nền cầu ấy, một cây cầu mới đã được xây dựng lại từ năm 2004 để đảm bảo giao thông đường bộ, đường sắt cho thị trấn và các xã lân cận.

         Có một thị trấn của những con phố nhỏ mà tên gọi của nó gắn liền với  những trang sử oanh liệt một thời. Ba con đường tạo thành hình tam giác là đường Vinh Quang, đường Độc Lập, đường Chiến Thắng.

         Có một thị trấn đặc sắc, tinh tế trong văn hóa ẩm thực. Dẫu chúng tôi vẫn lớn lên từ những cơm, cá của đồng quê nhưng lại còn may mắn là có cơ hội được thưởng thức bao món ngon của quê hương, nào là bún thịt nướng thơm nức lòng người, nào bánh rán vừa giòn vừa thơm, nào là bánh chưng đậm đà,… , đặc biệt, dù đi đâu về đâu chúng tôi cũng chẳng thể quên được món bánh cuốn gia truyền Bà Sồi ngay cổng ga.

         Nhưng thị trấn Cẩm Giang neo đậu trong trái tim bạn đọc muôn gần xa còn là bởi nơi đây vẫn giữ được khu cố trạch Tự lực văn đoàn - nơi sinh hoạt văn chương của các nhà văn trong nhóm bút. Khu cố trạch nằm sát bên đường tàu, ngày ngày vẫn chứng kiến sự đổi thay của quê hương. Cây cối trong ngôi nhà của cố nhân vẫn toát lên vẻ trầm mặc, yên ả. Một vườn nhãn ngoài 50 năm tuổi đã khép tán với những lớp lá khô dày, xào xạc khi gió thổi. Một vuông ao như tấm gương phản chiếu bao chứng tích cũng đủ đắm say lòng người yêu dòng văn chương.

         Rất nhiều người trong chúng ta vẫn ao ước “Hãy cho tôi một vé trở về tuổi thơ”. Thị trấn quê hương chúng tôi gắn với tuổi thơ của Thạch Lam – cây bút tài goa trong nhóm Tự lực văn đoàn. Những ký ức đậm sâu của nhà văn gắn với những con tàu, không gian ga xép - bối cảnh của những câu chuyện xúc động của Thạch Lam như “Hai đứa trẻ”, “Gió lạnh đầu mùa”, “Nhà mẹ Lê”…

         Thế hệ trẻ của thị trấn Cẩm Giang đã nối tiếp những giá trị mà các thế hệ trước trao truyền. Đặc biệt, mạch nguồn văn chương của thị trấn gấm hoa luôn dạt dào trong tâm hồn mỗi người con quê hương. Nhà thơ Trần Thùy Linh với những bài thơ, truyện ngắn sâu sắc, đạt nhiều giải cao của Hội nhà văn Hải Dương, tập thơ “Miền ký ức xanh”…và nhiều tác phẩm thơ văn khác của người con quê hương thị trấn chính là dòng chảy trong mạch nguồn ấy. Chúng em tự hào biết bao vì con em thị trấn đã có những học sinh đạt giải nhất tỉnh môn Văn, có nhiều học sinh Vào lớp chuyên văn của trường chuyên Nguyễn Trãi. Và nhóm bút “Hương Hoàng Lan” ra đời như gửi gắm biết bao hi vọng, biết bao yêu thương cho thế hệ trẻ của thị trấn quê em. Các bạn trong nhóm bút dưới sự lan tỏa tình yêu văn chương của cô giáo - nhà thơ Trần Thùy Linh đã có những tác phẩm đăng báo Văn nghệ, Báo Hải Dương và nhiều sáng tác ý nghĩa khác.

          “Quê hương là nơi bước chân có thể ra đi nhưng trái tim thì luôn ở lại”. Rồi đây, bóng mát và hương hoàng lan còn thơm mãi trang văn học trò chúng tôi. Sức ngân vang của nhóm Tự lực văn đoàn và những dấu tích nơi cố trạch còn khắc sâu niềm tự hào của những ai sinh ra, lớn lên, gắn bó với mảnh đất văn chương này.

          Và chúng tôi sẵn lòng đón bạn về khám phá, trân quý những gì là xinh xắc của thị trấn nằm bên ngã ba sông: Thị trấn Cẩm Giang.